List II - Natura Dr Jekylla

Drogi Przyjacielu,

Witaj ponownie, dziękuję Ci za Twój list i zapytania o mój los. Tak wciąż jeszcze jestem świadom swych czynów i zdrowym na ciele, choć zajmuję się tylko i wyłącznie studiami i całkiem już prawie nie opuszczam domu, chyba tylko, aby załatwić jakieś nie cierpiące zwłoki sprawy. Zwolniłem większą część sług aby mieć spokój i oszczędzić pieniądze, które płyną teraz ode mnie nieprzerwanym strumieniem do różnych kupców i wydawców, a wracają w postaci książek. Nająłem też za niemałą sumę tłumacza, do odkrycia sekretów chińskiego i arabskiego języka z księgi, lecz o tym innym razem.

Piszesz, że jesteś ciekaw tej książki, lecz zaklinam nie zakupuj jej i nie czytaj, bo będziesz zgubiony, jeżeli chcesz będę dzielić się z Tobą memi odkryciami, lecz sam nie zaglądaj do księgi.
Pozwoliłem sobie dzisiaj przesłać Ci wyniki moich badań dotyczące Dr Jekylla i Pana Hyde'a! Nie wiem na ile znane są Ci ich losy, więc pozwól, że będę mówił o wszystkim od podstaw zarówno teraz, jak i w przyszłości.

Dr Jekyll i pan Hyde

Prawdziwa tożsamość: Dr Henry Jekyll

Specjalność: Przemiana w nieludzko silnego Pana Edwarda Hyde'a

Historia: Dzieje Henry'ego Jekylla znamy z przekazów jego prawnika i przyjaciela - Pana Uttersona. Dr Jekyll był powszechnie szanowanym i bogatym naukowcem w sile wieku, zamieszkującym Londyn i uważanym powszechnie za cudownego mężczyznę o miłej aparycji - przystojnego i wysokiego. Prowadził podwójne życie, gdyż mimo nieposzlakowanej opinii człowieka uczciwego i prowadzącego działalność charytatywną lubił w tajemnicy kosztować uciech nocnych dzielnic Londynu.

Wierzył w dwoistość natury ludzkiej składającej się z pierwiastków dobra i zła i pragnął z całych sił rozdzielić siebie na dwie połowy, by nie męczyć się już dłużej ukrywaniem swojej drugiej natury. W swych na poły naukowych, na poły alchemicznych doświadczeniach próbował otrzymać substancję rozdzielającą dwa aspekty duszy. Eksperyment powiódł się połowicznie - po zażyciu specyfiku doktor przemieniał się w uosobienie swojej złej połowy - pozbawionego zasad moralnych Pana Edwarda Hyde'a i oddawał rozpuście, podczas gdy po powrocie do dawnej postaci nadal pozostawał człowiekiem rozdzieranym przez dobro i zło.

Ci, którzy mieli nieprzyjemność spotkać Pana Edwarda Hyde'a opisywali go zawsze jako człowieka młodego, niskiego i pokracznego, o trudnej do zdefiniowania deformacji ciała, jakby przygarbionego i pokurczonego, dysponującego nadludzką siłą, wokół którego panowała wyczuwalna wyraźnie aura zła.

Historia Jekylla kończy się wraz z chwilą jego samobójstwa w chwili, gdy przestaje panować nad Hydem. Przemiany następują już samoczynnie, bez pomocy specyfików, a potrzebnego w coraz większych dawkach antidotum nie udaje mu się sfabrykować. Jest to spowodowane niemożnością odnalezienia tajemniczego składnika, który zanieczyścił pierwotną miksturę i tym samym uczynił całą transformację w ogóle możliwą.

A jednak: Jak się okazało samobójstwo Doktora Jekylla było tylko sfingowaną mistyfikacją, w której dopełnieniu musieli mu najwyraźniej pomóc jego przyjaciel Pan Utterson, oraz kamerdyner Pool, którzy zidentyfikowali znalezione w laboratorium ciało jako doktora i przedstawili władzom list, który jakoby był listem samobójczym. Doktor uciekł w owym czasie do Paryża, by uniknąć obarczenia zbrodniami Hyde'a, a była w owym czasie wyznaczona już w Anglii za jego głowę wysoka nagroda. Działo się to w roku 1886. Co działo się z doktorem przez kolejnych dwanaście lat - czyli do momentu schwytania go przez Allana Quatermaina, Wilheminę Murray i niemalże 90 letniego już Augusta Dupina¹ i zwerbowania do Ligi - nie wiemy. Możemy jedynie przypuszczać, że żyjąc wśród dzielnic złej sławy Hyde przejmował kontrolę nad coraz słabszym Jekyllem i folgował swoim złym skłonnościom popełniając serię morderstw na prostytutkach tak okrutnych, iż przypominających Dupinowi sprawę zabójstw popełnionych przez rozwścieczonego orangutana z 1841 roku², a Wilheminie sprawę zabójcy z Whitechapel³ - Londynu z 1888. W czasie pojmania przez Ligę traci pół prawego ucha.

Doktor przewidział to, że Pan Edward Hyde może rosnąć na skutek przeważania jego gorszej połowy nad lepszą jeszcze w czasie pobytu w Anglii - przed domniemanym samobójstwem. Potwierdza to postać jaką przyjął teraz Hyde - gigantycznej, na oko około 2,5 metrowej małpokształtnej⁴ bestii i tego, że Dr Henry Jekyll z postawnego mężczyzny zmienił się w niewielkiego chudzielca, o bladej, chorowitej karnacji. Zresztą potwierdza to słowami: "Ja. Nie sądzę, by Edward potrzebował broni. To znaczy, jest za duży, a w każdym razie obecnie. Wiecie, że kiedyś byłem od niego większy?"⁵. W tej chwili każda silniejsza reakcja nerwowa, spowodowana strachem, gniewem lub stresem może przemienić Jekylla w Hyde'a, kontrolowanie czego możliwe jest tylko poprzez nadzwyczajny wysiłek woli.

Po przemianie ma on niezwykle ostry węch i zdolność termowizji niczym niektóre z nocnych drapieżników (wiedzę o czym zachowuje wyłącznie dla siebie), czy jednak jest to skutek postępującego zezwierzęcenia jego natury, czy też posiadał on już wcześniej takie zdolności, trudno powiedzieć, gdyż początki jego historii znamy tylko z korespondencji i relacji przyjaciół, którzy mogli nic o tym nie wiedzieć.

Uwagi: Z medycznego punktu widzenia, Jekyll cierpi najprawdopodobniej na schizofrenię prostą (schizophrenia simplex). Wskazywałoby na to wystepowanie u niego dwóch z trzech najczęstszych tzw. objawów osiowych, czyli rozpadu osobowości (na dwie autonomiczne postawy) oraz zobojętnienia uczuciowego (gniewna drażliwość Pana Edwarda Hyde'a, oraz jego brak współczucia, litości i miłosierdzia).

Osoba doktora jest żywym potwierdzeniem tez Freuda, który wierzył, iż świadomość każdego z nas jest targana sprzecznymi sferami psychiki - id (podświadome żądze niskiego, zwierzęcego poziomu) oraz superego (wyuczone normy i konwenanse jednostki społecznej). W takim rozumieniu Pan Edward Hyde byłby właśnie ucieleśnioną sferą id - regulatorem żądz - libido wydobytym na powierzchnię - odwiecznym nemezis Jekylla - człowieka honorowego i uczciwego - superego. Czy jego przypadek ma nam ukazać, że koniec końców id zawsze wygrywa z naszym człowieczeństwem? Zobaczymy...

To tyle na razie drogi przyjacielu, mam nadzieję, że choć trochę zaspokoiłem twoją ciekawość, a zobaczysz jeszcze większe cuda kryją się tutaj. Do przeczytania,

Twój druh,

Dr Kurczakov

¹ Jak zapewne wiesz przyjacielu August Dupin to niesamowity detektyw opisany przez Edgara Allana Poe w "Murders in the Rue Morgue", "The Mystery of Marie Roget" i "The Purloined Letter".

² Odwołanie do "Murders in the Rue Morgue" - patrz strona 17, panel 6 oraz strona 18, panele 1 i 2

³ Sprawa Kuby Rozpruwacza - patrz strona 18, panel 4

⁴ Można to stwierdzić po stopach - patrz strona 31, panel 2

⁵ Strona 128, panele 2 i 3.

Literatura oryginalna:
"The Strange Case of Doctor Jekyll and Mister Hyde" - Robert Louis Stevenson (napisane w 1885 i wydane w 1887).

Po raz pierwszy wydane w Polsce w 1905 roku pod tytułem "Dziwna historia Dra Jekylla i Mra Hyde'a".

Najnowsze polskie wydanie: "Niezwykły Przypadek Doktora Jekylla i Pana Hyde'a" (Zielona Sowa, 2002, w serii: Opowieści Niesamowite, cena: około 7 złotych)

Dzieła inspirowane:
Książka "Mary Reilly" - Valerie Martin, alternatywne przedstawienie faktów z punktu widzenia służącej

Komiks "Dr Jekyll & Mr. Hyde" (adaptacja i scenariusz: Stefan Weinfeld, rysunki Marek Szyszko)
Komiks "Dr Jekyll & Mr. Hyde" (adaptacja: Jerry Kransky i Lorenzo Mattotti) - nagroda Eisnera'03 za najlepsze wydanie zagranicznego materiału

Liczne przedstawienia teatralne na Broadway'u

Filmografia:
Opowiadanie Stevensona było kanwą i inspiracją wielu filmów (niestety większości z nich nie widziałem, więc cięzko mi powiedzieć, które będą najciekawsze, ale pozwoliłem sobie podkreślić kilka wartych uwagi tytułówt):

1. Dr Jekyll and Mr Hyde (1908)
2. The Duality od Man (1910)
3. Dr Jekyll and Mr Hyde (1910)
4. Dr Jekyll and Mr Hyde (1912)
5. Dr Jekyll and Mr Hyde (1913)
6. Dr Jekyll and Mr Hyde (1920)
7. Dr Jekyll and Mr Hyde (1920) - tak dwie adaptacje w jednym roku i o tym samym tytule!
8. Dr Jekyll and Mr Hyde (1930 lub 31 lub 32)
9. Dr Jekyll and Mr Hyde (1941 lu 42)
10. Suspense (1949), serial tetelwizyjny, odcinki z '49 i '51 roku
11. El Extrańo caso del hombre y la bestia (1951)
12. The son of Dr Jekyll (and Mr Hyde) (1951), rozwinięcie nieautoryzowane
13. Abbott and Costello Meet Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1953), komedia
14. The daughter of Dr Jekyll (and Mr Hyde) (1958), rozwinięcie nieautoryzowane
15. Le Testament du Docteur Cordelier (1959), nieautoryzowane
16. The Two Faces of Dr. Jekyll (1960), także wersja telewizyjna
... znane też jako Dr. Jekyll and Mr. Hyde
... znane też jako House of Fright (1961), tytuł na rynek USA
... znane też jako Jekyll's Inferno
17, The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1968), wersja telewizyjna
18. I, Monster (1971)
19. The adult version Dr Jekyll and Mr Hyde (1971), komedia
20. Dr. Jekyll and Sister Hyde (1971), rowinięcie nieautoryzowane
21. The Man with Two Heads (1972)
22. Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1973), wersja telewizyjna
23. Docteur Jekyll et les femmes (1981), rozwinięcie nieautoryzowane
... znane też jako The Blood of Doctor Jekyll
... znane też jako The Bloodbath of Doctor Jekyll, wersja obcięta na rynek video WB
... znane też jako Bloodlust (1981), rynek video
... znane też jakoa Dr. Jekyll and His Women, rynek USA- wersja dubbingowana
... znane też jako Dr. Jekyll and Miss Osbourne
... znane też jako The Experiment, wersja ocenzurowana na rynek WB
24. Jekyll & Hyde... Together Again (1982), rozwinięcie nieautoryzowane
25. Strannaya istoriya doktora Dzhekila i mistera Khajda (1985)
26. The Strange Case of Dr. Jekyll and Mr. Hyde (1989), seria telewizyjna
27. Nightmare Classics (1989), seria telewizyjna
28. Jekyll & Hyde (1990), wersja telewizyjna
29. Dr. Jekyll and Ms. Hyde (1995), komedia
30. Mary Reilly (1996), na podstawie książki Valerie Martin
31. Dr. Jekyll & Mistress Hyde (2003)