Francuskie wydawnictwa komiksowe cz. 4.

Oto czwarta i zarazem ostatnia cz�� artyku�u o francuskich i belgijskich wydawnictwach komiksowych. Tym razem rzecz b�dzie o Gl�nat, Le Lombard, L'Association i Albin Michel.

Wydawnictwo to wzi�o swoj� nazw� od nazwiska za�o�yciela, Jacques'a Gl�nat'a. Ju� w szkole �redniej z�apa� on "komiksowego bakcyla" i zacz�� bra� udzia� przy tworzeniu magazynu, o nazwie "Schtroumpf" (1969). Dzi�ki temu wkr�tce nawi�za� wsp�prac� z tak p�niej znanymi nazwiskami ze �wiata komiksu franko-belgijskiego jak: Franquin, Greg, Peyo, Herg� czy Gotlib. W 1972, maj�c zaledwie 20 lat, Gl�nat porzuca rozpocz�te studia, aby zaj�� si� na powa�nie wydawaniem komiks�w. Pierwsze tytu�y kt�rych wydania si� podj�� ("Humour noir et hommes en blanc de Serre" i "Les Gnangnan") sta�y si� wkr�tce du�ymi sukcesami rynkowymi. Na tyle wielkimi, �e w 1974 m�ody wydawca zosta� uhonorowany nagrod� Prix du Meilleur �diteur (nagrod� dla najlepszego wydawcy) na Festival International de la Bande Dessin�e a Angouleme (Mi�dzynarodowym festiwalu komiksu w Angouleme). Wydawnictwo Gl�nat powoli rozwija�o si�, dzi�ki kolejnym sukcesom kolejnych komiksowych tytu��w. Szczeg�lnie przyczyni�y si� do tego pozycje wydawane na pocz�tku lat 80, takie jak na przyk�ad: "Les Passagers du Vent" (Pasa�erowie wiatru) Bourgeona, "Les 7 Vies de l'�pervier" (Siedem �y� Eperviera), "Les Chemins de Malefosse", "Balade au bout du monde" (Ballada na ko�cu �wiata) czy "Sambre". W 1985 zostaje te� powo�any do �ycia magazyn "V�cu". Znalaz�y w nim miejsce g��wnie komiksy historyczne (jak na przyk�ad znane r�wnie� u nas przygody Vasco).

Lata 90-te, to okres bardzo dynamicznego rozwoju dla Gl�nat. Pojawiaj� si� nowe serie wydawnicze, takie jak Grafica, Zenda czy Tch�. W 1991 wydawnictwo rozpoczyna te� wydawanie mang. Pod koniec tej dekady pojawiaj� si� kolejne serie, kt�re wkr�tce staj� si� wizyt�wkami wydawnictwa - w szczeg�lno�ci seria "Titeuf", ale nie tylko. Popularno�ci� zacz�y si� te� cieszy� serie ezoteryczne, takie jak na przyk�ad "Le Triangle secret" (Sekretny tr�jk�t), "Le D�calogue" (Dekalog) oraz "Le 3 e Testament" (Trzeci Testament). Pojawia si� te� jeden wsp�lny katalog dla g��wnego wydawnictwa, oraz jego od�am�w (Atlas, Vents d'Ouest, Caravelle). Aktualnie u�ywana jest nazwa "Grupa Glenat", poniewa� pod tym szyldem dzia�a kilku niezale�nych od siebie edytor�w wykupionych przez Gl�nat, kt�rzy wraz z "wydawnictwem matk�" zajmuj� si� wydawaniem skrajnie r�nych pozycji edytorskich. S� tu wi�c wspomniane ju� wy�ej wydawnictwa komiksowe, ale nie tylko. Poza komiksami Grupa Gleant jest bowiem r�wnie� wydawc� r�nego rodzaju magazyn�w (Glenat Media), atlas�w (Editions Atlas Livres), poradnik�w i ksi��ek (Gl�nat livres). Wydawnictwo ma te� sw�j od�am (La Chasse Maree) zajmuj�cy si� wydawaniem ksi��ek o tematyce marynistycznej i g�rskiej.

Na wyr�nienie zas�uguje design graficzny strony tego edytora. Ot� ka�da kolekcja ma sw�j oddzielny budyneczek (b�d� te� zamek), na kt�ry trzeba klikn��, aby zapozna� si� ze szczeg�ami dotycz�cymi tematyki, kt�r� dany "domek" zawiera. Pierwsz� z kolekcji Gl�nat jest Caractere (Charakter). Jest to kolekcja, jak twierdzi wydawca, bardzo presti�owa. Ukazuj� si� w niej takie serie jak "Beatifica blues" czy "Giacomo C". Z kolei Tch�, to zar�wno kolekcja, jak i magazyn, w kt�rym publikowane s� komiksy satyryczne. Sztandarowym tytu�em Tch�, jest seria "Titeuf". Kolejn� kolekcj� jest Zenda. Zamieszczony na stronie wydawnictwa opis, reklamuje jako "przygod�, kt�ra poniesie czytelnika od g��bokiego dna piekie�, a� do bardzo odleg�ych planet, zahaczaj�c przy okazji o ziemie barbarzy�skie i dzikie, niedost�pne dla zwyk�ych �miertelnik�w". Reklama a i owszem, ca�kiem sympatyczna, prawda jest jednak nieco mniej kolorowa. Ot�, mimo zapewnie� wydawcy, seria nie zawiera w sobie takich znowu pere�ek (no, mo�e poza brytyjsk� seri� "Slaine"). W ramach Zendy s� te� jednak wydawane tak "cienkie" serie jak na przyk�ad znane tak�e u nas "Lex", czy totalnie szmirowata "Atlantis" - kt�r� od kilku ju� lat nieustannie napotykam zalegaj�c� gdzie� na p�kach Empik�w. Kolejna kolekcja wydawnictwa to "Loige noire". Jest to jedna z najnowszych kolekcji Grupy Gl�nat. Proponowane s� w niej serie, kt�rych tematem s� zazwyczaj tajemnice zapomnianych cywilizacji, zagadki historii czy ezoteryka. W sk�ad tej kolekcji wchodz� mi�dzy innymi wspomniany ju� "Le Triangle Secret" (ciekawe, �e ta seria jest wydawana w ramach a� dw�ch kolekcji), czy "Le Linceul" (Ca�un). "Bulle noire" (Ciemna kula) to z kolei kolekcja, kt�ra obejmuje serie przygodowe, niekiedy z lekkim powiewem mistycyzmu. Warto tu wymieni� takie serie jak "Zambada", "Docteur Monge" czy znan� tak�e u nas (i szczerze powiedziawszy nie za bardzo udan�) seri� "Mandrill". Kolejn� kolekcj� z bogatej oferty edytora jest Carrement BD. Zawiera ona w sobie serie uznane (przez wydawnictwo) za innowacyjne, b�d� to w sferze graficznej, b�d� narracyjnej. Przyk�adami niech b�d� tutaj "Ada Enigma" czy "Immondys" Daniela Huleta (kt�ry to komiksem opisywa� kiedy�, B�a�ej na swojej stronie Lagafium).

Kolekcja Manga, jak nietrudno si� domy�li�, zawiera w sobie serie, pochodz�ce z rynku japo�skiego. Jest ona na tyle obszerna, �e ma swoj� w�asn�, zupe�nie niezale�n� podstron� internetow�. Kolekcja ta dzieli si� na kilka oddzielnych tematycznie nurt�w. I tak mamy tu od�am o nazwie Sh�nen (czyli mangi dla ch�opc�w) - na przyk�ad "Dragon ball", "Doctor Slump"; Sh�jo (czyli serie dla dziewczynek) - "Sailor Moon", "Alice 19th"; Seinen (czyli mangi dla m�odych-doros�ych) - "Akira", "Ghost in the shell" czy "Exaxxion"; jest te� od�am o nazwie Kam�ha, w ramach kt�rego ukazuj� si� takie serie jak "Mermaid forest&quo/t;, czy "Next Stop". Kolejna mangowa kolekcja to Bunko. Zawiera w swych ramach wiele klasycznych mangowych serii jak na przyk�ad "Urusei Yatsura", czy "L'�cole emport�e" (Szko�a po��dania); Z kolei Anime comic, to g��wnie komiksy, kt�re doczeka�y si� ju� swoich ekranizacji. W�r�d nich warto wymieni� klasyczne ju� dzie�a Hayo Miyazakiego takie jak "Nausica�" czy "Princesse Mononok�".

Wracaj�c jednak do g��wnego podzia�u kolekcji ze stajni Gl�nat, to kolejn� z nich jest Vecu (jest tak�e magazyn o tej samej nazwie). Przedstawiane s� w niej serie fantastyczne a tak�e pseudohistoryczne. Przyk�adami niech b�d� tutaj "A la recherche de la licorne" (W poszukiwaniu jednoro�ca) czy "Attila mon amour" (Atilla, moja mi�o��). Kolejna seria to Humour (Humor) - w kolekcji tej publikowane s� serie takich autor�w, jak na przyk�ad Tronchet czy K�nig. S� to zazwyczaj opowie�ci kierowane do doros�ego czytelnika, na przyk�ad "Conrad et Paul" czy "Raymond Calbuth". Co ciekawe nie jest to wcale seria obszerna. Znacznie wi�ksz� ilo�� humorystycznych opowie�ci zawiera na przyk�ad wspomniana ju� wcze�niej kolekcja Tch�, z tym, �e serie z tamtej kolekcji kierowane s� do znacznie m�odszego odbiorcy - przynajmniej teoretycznie. Wr��my jednak do naszej systematyki, w kt�rej pojawia si� kolejny element, w postaci kolekcji o nazwie Grafica. W tej�e z kolei zebrane s� komiksy, w kt�re zachwycaj� graficznie (przynajmniej pan�w z wydawnictwa). Na przyk�ad "Le Troisieme testament" (kolejna seria, kt�ra wydawana jest w ramach kilku kolekcji jednocze�nie) czy "Les Immortels" (Nie�miertelni). No i w ko�cu mamy te� co�, co nazywa si� Autres Collections (Inne kolekcje) - znajduj� si� tutaj serie, nie uj�te w �adnej z wymienionych wcze�niej kolekcji, a tak�e oferta wspomnianego ju� wydawnictwa Caravelle, dzia�aj�cego pod go�cinnymi skrzyd�ami Grupy Gl�nat. W ramach Autres Collections, opr�cz komiks�w nie przypisanych do innych kolekcji, wydawane s� tak�e na przyk�ad artbooki. Na internetowej stronie wydawnictwa mo�na te� znale�� co�, co nazywa si� Village des auteurs (czyli Wioska autor�w). Jest to zbi�r profili tw�rc�w, kt�rzy tworz� dla wydawnictwa. Warto tu wymieni� chocia�by takie nazwiska i pseudonimy jak Zep, Islaire, Yann, Risso, van Hamme czy Cothias. Znalaz�o si� tam te� i nazwisko polskie. Chodzi mianowicie o Grzegorza Janusza, znanego u nas m.in. jako autora komiksu "Przebieg�e dochodzenie Ottona i Watsona"

Pe�na francuska nazwa tego wydawnictwa, kt�re jest de facto edytorem belgijskim, to Le Lombard Editions. Powsta�o w roku 1946, kiedy zacz�y by� wydawane przygody Tintina. Tak wi�c w bie��cym roku (2006) wydawnictwo celebruje okr�g�y jubileusz sze��dziesi�ciolecia swojej dzia�alno�ci. W 2004 roku Le Lombard zosta�o przej�te przez giganta rynku francuskiego - Dargaud. Marka "Le Lombard" wydaje si� jednak zbyt znana i warto�ciowa z marketingowego punktu widzenia, �eby mog�a by� zlikwidowana i wcielona si�� w szeregi nowego w�a�ciciela. Wydawnictwo Le Lombard jest chyba najbardziej znane z publikowania przyg�d Wikinga z gwiazd, czyli Thorgala Aegirssona. Niemniej jednak, obok tej�e serii, Lombard wydaje wiele innych ciekawych pozycji zebranych w kilku, odmiennych tematycznie kolekcjach. Pierwsz� z nich jest Aventure (Przygoda). To w�a�nie w tej serii wydawane s� takie tytu� jak: "Yans" (na zachodzie znany jako "Hans"), Rork, czy wspomniany ju� Thorgal. W kolekcji tej wydawane s� te� takie serie jak: "Bruce J.Hawker", "Bernard Prince" czy "Bruno Brazil". Drug� z kolekcji oferowanych przez Lombard, jest Troisieme Vague Lombard (Trzecia Fala Lombardu). Ukazuj� si� w niej komiksy sensacyjno-przygodowe, cz�sto z elementami SF, lub nawet mistyki. Sztandardowym przyk�adem mo�e by� tutaj seria "Capricorne" (Kozioro�ec) autorstwa Andreasa. W sk�ad tej kolekcji wychodz� te� niezbyt udane, ale znane tak�e i u nas tytu�y takie jak "Alvin Norge", "Niklos Koda", a tak�e "Vlad". Trzeci� z kolei kolekcj�, jest Troisieme Degre Lombard (Trzeci Stopie� Lombardu). W kolekcji tej wydawane s� serie humorystyczne (niestety, raczej nie znane u nas) takie jak: "Kimky and Cosy" czy "Odilon Verjus". W szerokiej ofercie tego edytora jest te� kolekcja o nazwie "Poliptyque". W jej ramach ukazuj� si� serie kryminalne i z elementami horroru, takie jak chocia�by "Dallas Bar", znane r�wnie� u nas "Halloween Blues" czy "Frontiere". Kolejna kolekcja, Signe (czyli Znak), to g��wnie "jednostrza��wki" takie jak chocia�by "Western", "Epoxy" czy "Historie Sans Heros" (Historia bez bohater�w). Z kolei w kolekcji Le BD des 7 r 77 ans (Komiksy od 7 do 77 lat) wydawane s� serie humorystyczne (�atwe i lekkie w odbiorze), takie jak "Cubitus", "Yakari", "Leonard", czy "Smurfs" (czyli Smerfy). Jest to jedna z dw�ch kolekcji (obok Aventure), kt�re s� wizyt�wkami wydawnictwa. Kolejna kolekcja to Petits delires (Ma�e wstrz�sy). Jest ona niewielka, mo�na powiedzie�, �e marginalna, na tle innych propozycji Le Lombard. Wydawane s� w niej komiksy obyczajowe, takie jak na przyk�ad: "Au fil du zinc" (Do nitki cynku), "Cocktail transg�nique" (Koktail transgeniczny), czy "Le 12 septembre" (12 wrze�nia). Pokrewn� kolekcj� do Petits delires jest Le Lombard en Marge (Lombard - poboczne). Wydawane s� w niej serie, lub one-shoty, oderwane od g��wnego nurtu tematycznego, proponowanego przez edytora. Warto tu wymieni� na przyk�ad znan� tak�e u nas seri� "IR$". Ostatni� seri� z szerokiej oferty wydawnictwa jest Autres Lombard (Pozosta�e z Lombard). W tej serii ukazuj� si� monografie, biografie i temu podobne nietypowe publikacje. Jako przyk�ady mo�na tu przedstawi� ksi��ki "Andr�-Paul Duch�teau, gentleman conteur" (Andr�-Paul Duch�teau, gentelman opowiadacz) czy "Herg� et Tintin reporters" (Raporty o Herge'u i Tintinie). Na koniec warto wspomnie�, �e z wydawnictwem tym silnie zwi�zane s� nazwiska takich tw�rc�w jak wspomniany ju� Andr�-Paul Duch�teau, Grzegorz Rosi�ski, Jean van Hamme czy Andreas i wielu jeszcze innych, znanych tak�e u nas tw�rc�w.

Jest to wydawnictwo dosy� m�ode. Powsta�o bowiem w maju 1990, za spraw� kilku m�odych, niezale�nych tw�rc�w: Jean-Christophe'a Menu, Lewisa Trondheima, Davida B., Matta Konture, Killoffera, Stanislasa oraz Mokeita (ten ostatni opu�ci� jednak szeregi wydawnictwa wkr�tce potem). L'Association sta�o si� jednym z najwa�niejszych wydawc�w, kt�rzy przyczynili si� do popularno�ci nowej fali francusko-belgisjkeigo komiksu w latach 90-tych i nadal jest postrzegane jako "m�ody buntownik", przecieraj�cy szlaki tw�rcom dzie� warto�ciowych, ale znacznie odstaj�cych od g��wnego komiksowego nurtu wydawniczego. Edytor ten sta� si� odkrywc� takich autorskich talent�w jak na przyk�ad Joann Sfar (autor cyklu o Kocie Rabina) czy Marjane Satrapi (autorka "Persepolis"). L'Association wydaje te� magazyn o nazwie "Lapin" (Kr�lik), w kt�rym przedstawiane jest wiele nowych talent�w z alternatywnej sceny komiksowej. Opr�cz "Kr�lika" edytor ten wydaje tak�e "Oubapo" oraz "Test-tube", w kt�rych publikowane s� recenzje, krytyka a tak�e artyku�y dotycz�ce teorii komiksu. Wydawnictwo przyczyni�o si� do prze�amania monopolu wielkich edytor�w rynku franko�sko-belgijskiego (takich jak Dargaud, Delcourt czy Casterman). Dzi�ki niemu �wiat�o dzienne ujrza�o te� wiele produkcji wydawnictw niszowych, kt�re wydaj� komiksy bardzo dalekie od mainstream'u. W wielu przypadkach komiksy kt�re opublikowa�o L'Association, by�y odrzucane przez innych edytor�w, ze wzgl�du na niestandardow� form�, lub kontrowersyjn� tematyk�. Komiksy tego edytora s� bardzo r�norodne zar�wno pod wzgl�dem formy, jak i tre�ci. Dla pryk�adu "Lapinot and the carrots of Patagonie" (Kr�likon i marchewki Patagoni) to dzie�o kt�re ma oko�o 500 stron, w formacie ksi��kowym, podczas gdy opowie�� "Spidery scrawl" (Paj�cze bazgro�y) ma format zaledwie kilku centymetr�w kwadratowych i z powodzeniem zmie�ci si� w kieszeni. R�norodno�� wydawniczej oferty L'Associacion zosta�a bardzo dobitnie wyeksponowana na Mi�dzynarodowym festiwalu komiksu w Angouleme w roku 2000, gdzie wydawnictwo mia�o okazj� zaprezentowa� swoje dokonania na po�wi�conej sobie wystawie. Co ciekawe, pomimo, i� wydawnictwo ma ju� 16 lat, do tej pory nie doczeka�o si� swojej oficjalnej strony internetowej - ale mo�e tak�e na tym polega jego odmienno�� od pozosta�ych edytor�w.

Wydawnictwo zosta�o za�o�one w roku 1900. Komiksy s� jednym z wielu p�l, na kt�rych dzia�a ten edytor. Albin Michel zajmuje si� bowiem r�wnie� wydawaniem ksi��ek z bardzo r�nych dziedzin - od psychologii, poprzez nauki spo�eczne, a na spirytualizmie ko�cz�c. Je�li chodzi o komiksy, to nale�y przyzna�, �e pomimo tego, i� nie jest to dominuj�ca cz�� dzia�alno�ci tego wydawcy, to jednak ze stajni Albin Michel ukaza�o si� sporo oryginalnych i cenionych tytu��w. Warto tu wymieni� na przyk�ad serie autorstwa Phillipe'a Druilleta takie jak "Yrragael" czy "Lone Sloane", oraz s�ynn� sensacyjn� i brutaln� seri� o przygodach zdeprawowanego androida Ranxeroxa (autorstwa pan�w Tamburiniego i Liberatore). Tak�e z Albin Michel ukaza�y si� jedne z najbardziej znanych tytu��w autorstwa Milo Manary - "Le D�clic" (czyli Klik) i "Le Parfum de l'invisible" (Zapach niewidzialnego). Co ciekawe, pomimo, �e jest to wydawnictwo dosy� du�e, to trudno jest znale�� konkretne informacje na temat wydawanych przez nie komiks�w. Tak jak przy okazji Gl�nat zwraca�em uwag� na bardzo ciekaw� stron� internetow�, tak tutaj mam bardzo powa�ne zarzuty. Strona Albin Michel jest bowiem bardzo ma�o u�yteczna, szczeg�lnie je�li chodzi o poszukiwanie informacji odno�nie komiks�w wydawanych przez tego edytora, co bardzo dziwi, bior�c pod uwag� naprawd� spor� ilo�� tytu��w komiksowych z oferty Albin Michel, z kt�rych tutaj wymieni�em zaledwie kilka.

Zdaj� sobie spraw�, �e w zaprezentowanym Wam, drodzy czytalnicy, cyklu o francuskich i belgijskich wydawnictwach, om�wi�em jedynie te najwi�ksze i najbardziej znane. Jest bowiem tak�e wiele ma�ych wdawnictw i oficyn, zupe�nie nie znanych na naszym rynku jak na przyk�ad: Mosquito, Stardom, 6 pieds sous terre, Treize �trange, Akil�os, Futuropolis i wiele jeszcze innych, kt�re zas�uguj� na om�wienie - moze kiedy�. Rynek franko�ski jest wielokrotnie wi�kszy od naszego, za�ciankowego, polskiego - nie b�jmy si� tego s�owa - ryneczku. Prawdziwe morze tytu��w, wydawc�w i autor�w. Oferta w ktr�rej naprawd� ka�dy znajdzie dla siebie co� ciekawego. Bo tam komiks jest traktowany na r�wni z innymi sztukami, jest wystawiany w galeriach, a nawet powstaj� pomniki postaci z komiks�w.

aegirr

�r�d�a:

http://en.wikipedia.org
http://www.editionsdelan2.com/sommaire2.php3
http://www.albin-michel.fr/
http://www.glenat.com/accueil.htm
http://bedetheque.com
http://www.bdnews.net/news_795.html