MĘŻCZYŹNI, KTÓRZY NIENAWIDZĄ KOBIET, KSIĘGI I-II
Larsson w stylu Vertigo
Trylogia Millenium jest obecnie uznawana za wydawniczy fenomen, który zapisze się w historii szwedzkiej (a nawet światowej) literatury wielkimi literami. Świętej pamięci Stiegowi Larssonowi udało się stworzyć kryminał, który cieszył złożoną fabułą, solidnie zarysowanymi postaciami oraz rozbudowaną warstwą psychologiczno-symboliczną. Swoim cyklem oddał specyficzną naturę życia społecznego w krajach skandynawskich, ich zaszłości z nazizmem, problemy i dewiacje. Sposób, w jaki to wszystko opisał, był tak zajmujący i intrygujący, że zapoczątkował oddzielny nurt kryminałów dziejących się w Norwegii i Szwecji.
Dzięki jego powieściom świat poznał współczesny obraz Europy północnej. Kultura masowa nie mogła przejść wobec tego obojętnie – oprócz europejskiej adaptacji filmowej trylogii powstaje jej amerykańska wersja, reżyserowana przez legendarnego Davida Finchera („Se7en”). A skoro powstał ogólnoświatowy blockbuster z Danielem Craigiem w roli głównej, to czemu by nie rozszerzyć franczyzy o komiks?
Prawa do komiksowej adaptacji kryminałów Larssona wykupiło Vertigo, dzisiaj mocno zastygły, wycofany wręcz imprint DC Comics. Niegdyś miejsce łączenia nowatorskich, niekiedy pokręconych pomysłów z mainstreamową estetyką, ostoja dla dojrzałych historii spod znaku kryminału, mistyki i grozy, dziś jest ledwie cieniem swojej dawnej świetności. Karen Berger, założycielka Vertigo i jedna z najbardziej zasłużonych redaktorek DC Comics, zdecydowała się odejść z funkcji redaktora naczelnego po ponad 20 latach pracy. Po części z braku dawnego zapału, po części zaś z powodu bardzo słabych wyników sprzedaży większości serii spod znaku Vertigo. Obecnie niewiele serii ukazuje się pod tym szyldem. „Hellblazer”, flagowy tytuł, został nie tak dawno zamknięty, a w samym imprincie nowe szefostwo zaczęło eksperymentować. Oprócz magii i grozy zaczęły się pojawiać komiksowe reportaże, biografie, historie zaangażowane społeczne i adaptacje znanych książek.
Vertigo, znane do tej pory z twórczości Neila Gaimana czy Granta Morrisona, próbuje się ratować licencjami oferowanymi w ramach promocji kasowych filmów lub innych znaczących wydarzeń. Rezultatem są sprawnie napisane komiksy, które nie starają się być niestety wybitnymi adaptacjami, wychodzącymi ponad przeciętność produktu promującego markę.
Tym razem pozwolę sobie darować streszczanie samej fabuły, wychodząc z założenia, że jest ona powszechnie znana (a jeżeli nie, to radzę nadrobić zaległości czytelnicze i przeczytać trylogię Millenium – naprawdę warto). Do napisania scenariusza powieści graficznych (ma ich wyjść łącznie sześć, z czego każdej księdze zostaną poświęcone dwa komiksy, każdy po 140 stron) zaproszono szkocką pisarkę Denise Minę. Dla wielbicieli tytułów spod znaku Vertigo nie jest to nazwisko obce – autorka jest znana z wyjątkowo posępnych historii dla Johna Constantine’a. Przeczytawszy komiksowy przekład pierwszej księgi mogę stwierdzić, że Mina nie ograniczyła się do stworzenia storyboardowej wersji filmu Finchera. Odnosi się wrażenie, że skupia się na wszystkich elementach pogłębiających fabułę, wyciszając (chwilami mocno) momenty akcji – zupełnie odwrotnie niż reżyser amerykańskiej adaptacji. W tym sensie komiksowa wersja powieści Larssona jest bliższa oryginałowi, konsekwentniej wchodzi w sferę intymną postaci, jest bardziej tajemnicza i cięższa od powszechnie znanego blockbustera.
Interpretacja Miny byłaby nawet ciekawa, gdyby nie oprawa wizualna, która psuje ogólne wrażenie. Komiksy są, co prawda, przepięknie wydane w twardej oprawie, z pięknymi okładkami autorstwa Lee Bermejo, znanego u nas chociażby z „Jokera” Briana Azzarello. Wewnątrz oglądamy prace Leonardo Manco i Andrea Muttiego, które słabo się tutaj prezentują. Wygląda na to, że pierwotnym zamysłem komiksowej adaptacji było zilustrowanie scen z Mikaelem Blomkvistem przez jednego rysownika, a scen z Lisbeth Salander przez drugiego. Sęk w tym, że Mutti często nadrabia zaległości po Manco, którego warsztat pracy nie pozwala na narysowanie całego, ponad 140-stronicowego albumu w ciągu roku. A szkoda, bo argentyński rysownik, znany z wyśmienitej współpracy z Miną przy „Hellblazerze”, mógłby tutaj zaimponować czytelnikowi swoim wyczuciem mroku, gotyckości i misterności. A tak częściej musimy oglądać pracę rzemieślnika, który, choć ma na koncie rysowanie „Iron Mana”, „DMZ” i „X-Files”, to nie potrafi w sposób wyjątkowy prowadzić komiksowej narracji.
Mutti często ma poważne kłopoty z oddaniem adekwatnych emocji na twarzach oraz z tłami, które są dość ubogie. Sytuacji nie poprawia praca kolorysty, który momentami używa zbyt jaskrawych barw. Niektóre kadry sprawiają wrażenie rysowanych w pośpiechu, gdyż brak im szczegółowych elementów. Od ponad 140-stronicowego albumu, tworzonego przez rok, można oczekiwać w tej gestii czegoś więcej.
Jak na razie komiksowa wersja powieści Larssona jest zajmującą lekturą, ale nie na tyle, żebym mógł polecić ją każdemu. To oferta skierowana głównie do zatwardziałych fanów szwedzkiego pisarza, którzy będą chcieli zebrać wszystkie znaczące produkty związane z trylogią „Millenium”. Osobom oczekujących od sztuki komiksowej czegoś więcej – ciekawych rozwiązań narracyjnych, przyciągających oczy rysunków oraz nienagannego scenariusza – mogę z czystym sumieniem odradzić zakup i polecić poszukanie czegoś ze starszej oferty wydawnictwa. Mimo przepięknego jak na polskie warunki wydania, nie są to albumy dla komiksowych estetów.
Dziękujemy wydawnictwu Czarna Owca za udostępnienie egzemplarzy komiksów do recenzji.
Michał Chudoliński
„Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet”, księga I
Tytuł oryginału: „The Girl with the Dragon Tattoo – Book I”
Scenariusz: Stieg Larsson, Denise Mina (na podstawie kryminału „Millennium: Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet”)
Rysunki: Leonardo Manco, Andrea Mutti
Kolory: Giulia Brusco, Patricia 'Trish’ Mulvihill
Tusz: Leonardo Manco, Andrea Mutti
Liternictwo: Steve 'SwandS’ Wands
Okładka: Lee Bermejo
Tłumaczenie: Marcin Wróbel
Wydawca: Wydawnictwo Czarna Owca
Data wydania: listopad 2012
Wydawca oryginału: Vertigo
Data wydania oryginału: listopad 2012
Objętość: 144 stron
Format: 168 x 275 mm
Oprawa: HC
Papier: kreda
Druk: kolor
Dystrybucja: księgarnie/internet
Cena: 49,90 PLN
„Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet”, księga II
Tytuł oryginału: „The Girl with the Dragon Tattoo – Book II”
Scenariusz: Stieg Larsson, Denise Mina (na podstawie kryminału „Millennium: Mężczyźni, którzy nienawidzą kobiet”)
Rysunki: Leonardo Manco, Andrea Mutti
Kolory: Giulia Brusco, Patricia 'Trish’ Mulvihill
Tusz: Leonardo Manco, Andrea Mutti
Liternictwo: Steve 'SwandS’ Wands
Okładka: Lee Bermejo
Tłumaczenie: Marcin Wróbel
Wydawca: Wydawnictwo Czarna Owca
Data wydania: maj 2013
Wydawca oryginału: Vertigo
Data wydania oryginału: maj 2013
Objętość: 144 stron
Format: 168 x 275 mm
Oprawa: HC
Papier: kreda
Druk: kolor
Dystrybucja: księgarnie/internet
Cena: 49,90 PLN
