GOD IS DISAPPOINTED IN YOU
Pismo Święte oczami Marka Russella

Biblia przez jednych jest postrzegana jako dzieło spisane z woli samego Boga, święta księga, która stała się podstawą trzech wielkich religii. Dla innych Biblia jest jedynie zbiorem wytworów wyobraźni ludzi, których kontakty z Bogiem są co najmniej wątpliwe. Niezależnie od tego, kto ma rację, niezaprzeczalnym faktem pozostaje to, że jest to najważniejsza pozycja literacka w historii ludzkości. Poświęcono jej niezliczoną ilość omówień, analiz, wykładów, filmów. Mark Russell nie chciał być gorszy od innych i także stworzył publikację poświęconą Pismu Świętemu. God Is Disappointed in You stanowi swoisty bryk, streszczenie samej fabuły pozbawionej religijnego patosu czy archaicznego słownictwa. Chcecie wiedzieć, ilu mieszkańców miast, państw i plemion zamordowano z woli Boga w Starym Testamencie, ale nie interesuje was czytanie biblijnych pasaży? Chcecie poznać historię Jezusa Chrystusa, ale nie macie ochoty brnąć przez nowotestamentową retorykę? Oto pozycja dla was.

Russell nie stara się, jak twierdzi w przedmowie, wyśmiać utwór, który streszcza, czy też podważać jego autentyczność, niezależnie od tego, w jaką genezę powstania Biblii wierzy czytelnik. Jego twierdzenie nie do końca jednak pokrywa się z rzeczywistością. Nagromadzenie nierealistycznych wydarzeń zmotywowało go bowiem do lakonicznych, lecz ironicznych komentarzy pojawiających się w różnych miejscach książki. Na moment pozwolę więc zająć Russellowi moje miejsce, by lepiej zobrazować, z czym mamy do czynienia.

O życiu rodzinnym króla Dawida: Jego życie rodzinne było chaosem. […] Największe kłopoty zaczęły się jednak, kiedy jego córka Tamar została zgwałcona przez przyrodniego brata Amnona. […] Z jednej strony prawo wymagało, żeby po zgwałceniu dziewczyny Amnon się z nią ożenił. Z drugiej prawo zabraniało zawierania małżeństw przez rodzeństwo. Była to luka, której Mojżeszowi nie udało się przewidzieć. Rozwiązaniem Dawida było zapomnieć, że cała sprawa w ogóle miała miejsce.

A propos, mała przygoda Mojżesza: Więc Bóg powiedział Mojżeszowi, żeby ten wysłał armię i zamordował wszystkich Midianitów [za to, że ich dziwkarstwo wkurzyło Boga]. Żołnierze wyruszyli i zabili wszystkich midianickich mężczyzn. Ale kiedy Mojżesz się pokazał i zobaczył górę trupów, wcale nie był zadowolony. „Powiedziałem wam, żebyście zabili WSZYSTKICH Midianitów. Dlaczego te kobiety i dzieci się nadal pałętają?”. Żołnierze sprzeciwili się zabijaniu nieuzbrojonych kobiet i dzieci, lecz Mojżesz namówił ich do tego przez pozwolenie każdemu z nich na zatrzymanie po jednej dziewicy jako pamiątkę.

W skrócie, jaki oferuje nam Russell, Stary Testament jawi się jako jedno wielkie pasmo morderstw w imię zazdrosnego Boga, który co chwila zawodzi się na swoich ludziach (stąd tytuł), daje im nauczkę; nie brak także opisów życia rodzinnego królów, proroków i innych. A życie to było bujne, taki Salomon miał ponad 700 żon, jest więc o czym pisać. Trzeba jednak podkreślić, że autor God Is Disappointed in You nigdy nie opisuje wydarzeń, które faktycznie nie mają miejsca w Biblii. Trochę dziwi go jednak, że Bóg zawsze dla swego narodu wybiera krainy wcześniej zajęte przez inne społeczności, przez co zawsze jego ludzie muszą najpierw pozabijać mężczyzn, kobiety i dzieci, spalić domy, zrównać miasta z ziemią, po czym osiedlić się w tej opustoszałej, nie należącej już do nikogo krainie. Historię piszą zwycięzcy, nie dziwi więc, że jeśli Izraelczycy kogoś zabiją, wypełniają wolę bożą, przez co są całkowicie usprawiedliwieni, lecz gdy te same czyny popełnia odmienny naród, należy go ukarać lub przynajmniej zniesławić.

Cytaty powyższe są tylko subtelną próbką pisarstwa Russella. W trakcie swoich streszczeń nie omieszka zakląć, spróbować w żartobliwy sposób opisać myśli Boga (Mam dość Salomona. I Izraela. Następnym razem, jak wpadną w kłopoty, mogą sobie poprosić swoją dziewczynę Molocha o ratunek). Zakładając, że do lektury podchodzimy z otwartym umysłem, ciężko jest się nie śmiać, choćby przy opisach łatwych do zapamiętania 613 zasad od Boga, czy przygód Elishy, który czynił niezwykłe cuda – potrafił między innymi stworzyć wodę na pustyni czy rozmnażać jedzenie – lecz kiedy jakieś dzieci śmiały się z jego łysej głowy, Elisha przywołał niedźwiedzice, by brutalnie rozszarpały i zamordowały dzieciaki. Nikt nie wie, dlaczego po prostu nie stworzył sobie włosów – dodaje Russell po opisaniu brutalnych scen. A wszystko to świetnie punktowane komicznymi ilustracjami Shannona Wheelera.

Teraz wypada mi zapewne poruszyć ważniejsze kwestie, takie jak: do czego jest w ogóle potrzebna ta książka? Czy naprawdę potrzebujemy pełnego humoru streszczenia Biblii zamiast samych ksiąg? Czy nie stać nas już na przeczytanie książki, ale, niczym leniwi gimnazjaliści, musimy korzystać z bryków? Cóż, odpowiedź na wszystkie pytania brzmi „i tak, i nie”.

Poza tym wersja Russella to nie tylko streszczenia, nabierające nieraz cech dowcipnej parafrazy. Pozbawiona metafizycznej otoczki i patetycznego nieraz języka oryginału (lub tego, co z niego przetrwało do naszych czasów) książka oferuje wgląd w opowieści snute w Biblii, wgląd pozbawiony zarówno uprzedzeń, jak i wielkiego szacunku, a te potrafią skutecznie zniekształcić odbiór dzieła. Z tego powodu God Is Disappointed in You stanowi świetny dodatek do Biblii. Z tym też wiąże się moje „z drugiej strony”. Z drugiej bowiem strony nie można traktować omawianej pozycji jako substytutu i ograniczać się tylko do niego, a taka pułapka na pewno czyha w zakamarkach naszego lenistwa.

Poza tym wersja Russella to nie tylko streszczenia, nabierające nieraz cech dowcipnej parafrazy. Pozbawiona metafizycznej otoczki i patetycznego nieraz języka oryginału (lub tego, co z niego przetrwało do naszych czasów) książka oferuje wgląd w opowieści snute w Biblii, wgląd pozbawiony zarówno uprzedzeń, jak i wielkiego szacunku, a te potrafią skutecznie zniekształcić odbiór dzieła. Z tego powodu God Is Disappointed in You stanowi świetny dodatek do Biblii. Z tym też wiąże się moje „z drugiej strony”. Z drugiej bowiem strony nie można traktować omawianej pozycji jako substytutu i ograniczać się tylko do niego, a taka pułapka na pewno czyha w zakamarkach naszego lenistwa.

Nie mogę nie wspomnieć w recenzji także o pięknym wydaniu. Jak przystało na „Biblię”, God Is Disappointed in You został opublikowany w przypominającej skórzaną oprawie, na wysokiej jakości papierzez posrebrzanymi krawędziami, a całości dopełnia satynowa, czerwona wstążka-zakładka. Pozycja przypominałaby prawdziwą Biblię, gdyby nie znacznie skromniejsza objętość –liczy 224 strony, które pochłania się z nadzwyczajną prędkością.

Trudno mi jednoznacznie ocenić God Is Disappointed in You. Sądzę, że każdy, kogo tego typu pozycja jest w stanie zainteresować, powinien poczuć chęć zakupu już w trakcie czytania recenzji. Sugeruję jedynie, aby do lektury podejść tak samo, jak Russell podszedł do swego zadania streszczenia/sparafrazowania Biblii: bez tępego wyśmiewania i bezrefleksyjnego zachwytu.

Za egzemplarz recenzencki dziękujemy wydawnictwu Top Shelf.

Mateusz R. Orzech

Tytuł: God Is Disappointed in You
Autor: Mark Russell
Ilustracje: Shannon Wheeler
Wydawca: Top Shelf Productions
Data wydania: lipiec 2013
Oprawa: twarda
Papier: kredowy
Ilość stron: 224
Format: 20,58 x 13,21 x 2,29 cm
Cena na okładce: $19,95