Portret komiksowego wampira

PORTRET KOMIKSOWEGO WAMPIRA

Bladolice, zbrukane krwią, niebezpieczne. Wampiry. Od setek lat podążają krok w krok za śmiertelnikami. Pierwotnie zamieszkiwały legendy. Współcześnie zadomowiły się na gruncie sztuki, gdzie czują się i radzą sobie doskonale. Nic więc dziwnego, że opanowały także świat komiksu.

Komiksów „z wampirem w tle” powstało całe mnóstwo. Rysunkowi krwiożercy szczerzą kły z okładek, pojawiają się w roli głównego bohatera lub jedynie subtelnie zaznaczają swoją obecność. W tym tekście spróbuję dokonać niewielkiego résumé rozmaitych cech tych postaci: jak wyglądają, co potrafią, jakie są ich mocne i słabe strony. Krótko mówiąc, postaram się przedstawić przeciętny portret komiksowego wampira.

Wampiry, jako bohaterowie komiksów, bywają bardzo złożonymi osobowościami. Trudno wymienić wszystkie własności jakimi się odznaczają i każdą z osobna opisać. Dlatego ograniczę się do wybranych, popularnych aspektów wyglądu fizycznego, umiejętności oraz szeroko rozumianego trybu życia, które dokładniej omówię.

Używając słowa „wampir” będę miała na myśli istotę o konkretnych cechach. Dla ułatwienia posłużę się definicją Erberto Petoia z jego książki „Wampiry i wilkołaki”, określającą wampiry jako duchy zmarłych lub ich ożywione trupy, pozbawiające żywych krwi bądź innego organu w celu zwiększenia własnej witalności. Za wampiry będę uznawać też dhampiry oraz te postacie, wobec których sam autor używa określenia „wampir”.

Mam kły, mam pazury

Na początek kilka słów o aparycji wampirów, które wyglądają rozmaicie. W wielu utworach krwiopijcy są niebywale atrakcyjni, jak rodzeństwo Drago i Camilla Molina, tytułowi „Drapieżcy”. „Camilla jest uwodzicielską, zmysłową brunetką, lubuje się w strojach podkreślających jej kobiece atuty. Tchnie od niej erotyzmem, który często wykorzystuje jako broń przeciw swym ofiarom. Drago to z kolei elegancki, zazwyczaj dobrze ubrany dżentelmen o włoskich rysach twarzy, szarmancki i uwodzicielski, podobnie jak jego siostra.” (Chojnacki). Ruth to rudowłosa femme fatale, która uwodzi Roberta Neville’a, głównego bohatera zaadaptowanej na potrzeby komiksu powieści Richarda Mathesona pt. „Jestem legendą”. Vlad Schreck z komiksu „Vampyrus” to starszy mężczyzna. Jednak jego szarmanckość i elegancki sposób bycia sprawiają, że ulega mu dużo młodsza Mina.

Równie często wampiry wyglądają całkiem zwyczajnie jak Proinsias Cassidy ze słynnego „Preachera” czy Vladimir Giurescu z „Hellboya”, a jedynie jakieś cechy świadczą o nadludzkiej naturze. Laila z „Love is in the Blood” ma charakterystyczne spiczaste uszy.

Jednak istnieje druga strona medalu. Twarz Ebena („30 dni nocy”) po przemianie w wampira zyskuje dziki, nieludzki wyraz. Podobnie dzieje się z Kerganem z serii „Książę nocy” Yvesa Swolfsa. Podczas wyprowadzania ataku jego twarz potwornieje, a oczy świecą purpurowym blaskiem. Neville w pewnym momencie swojej batalii z wampirami zauważa, że one strasznie cuchną.

Wampir nie byłby wampirem, gdyby nie kilka specyficznych atrybutów. Charakterystyczne kły, szpony, osobliwe spojrzenie czy blada karnacja na dobre wpisały się w kanon wampirycznej urody. Bez względu na to, jakie inne cechy wyglądu dana postać posiada, wielu twórców (także komiksowych) chętnie wyposaża je w co najmniej jedną z nich. W istocie, całe mnóstwo krwiopijców posiada specyficzne uzębienie. Słynnym wampirem obdarzonym ostrymi kłami jest Drakula z komiksowej wersji powieści Brama Stokera pod tym samym tytułem . Jego wielokrotne ataki oraz ślady pozostałe po ugryzieniu wręcz przeszły do historii popkultury, a Drakula stał się prototypem wielu postaci wampirów.

Mimo ogromnej popularności tego przymiotu i od tej reguły są wyjątki. Kły wampirzycy Karin rosną dopiero przed planowanym atakiem. Natomiast Cassidy w ogóle ich nie posiada, podobnie jak Giurescu.

Uzupełnieniem tnących atrybutów są charakterystyczne paznokcie. Podobnie jak kły, bywają bardzo długie i ostro zakończone. Pazury Bena Cortmana, wampira z „Jestem legendą”, były nie tylko długie, a wręcz jak wykute z lodu.

Oczy często demaskują wampira. Nawet gdy sam wygląda dość zwyczajnie, jego spojrzenie ma w sobie coś niezwykłego. Znanym zabiegiem stosowanym przez autorów jest obdarzanie wampirów świecącymi oczami – popularnym kolorem jest czerwony jak u wampirzycy Devian z „Last Blood”. W komiksie „Vampire Phantasm” obok wspomnianych błyszczących oczu, wampiry mają długie, spiczaste paznokcie. Jednak spojrzenie wampira może również przykuwać uwagę niezwykłą przenikliwością, niczym słynne zielone oczy Vampirelli.

Krwiożercy, światłoczuli i niezniszczalni

Krew jest kolejnym atrybutem silnie kojarzonym z wampirami. Dla wielu z nich stanowi po prostu pożywienie. Jednak tutaj także mamy do czynienia z przeróżnymi modyfikacjami. Valerie i Matheson z internetowego komiksu „Last Blood” dzięki krwi zachowują dobrą kondycję, jednak wystarcza im stosunkowo niewielka ilość. Posiadają dodatkowo „użyteczną” umiejętność. Potrafią nie tylko wywęszyć krew z odległości setek mil, lecz także rozpoznać jej grupę u danej osoby. Andrew Bennett z „Ja…wampir”, mimo iż łaknie krwi, w pełni tę potrzebę kontroluje i nie skrzywdzi nikogo na kim mu zależy.

Lecz nie samą krwią wampir żyje. Cassidy potrzebuje jej do przetrwania, ale nie musi to być ludzka czy choćby świeża krew. Zamiast niej preferuje alkohol i narkotyki.. Alexandré Darque, wampir z „The Chaos Effect” pożywia się energią życiową wybranych osób. Bloody Mary, członkini „Female Furies” (DC Comics), to kolejna „energetyczna” wampirzyca, która ma do wysysania wręcz sadystyczne upodobanie. Nina Skorzeny, wampirzyca pojawiająca się w „Catwoman”, która była świadkiem mordowania własnych bliskich przez ludzi, odczuwa do nich wstręt na tyle silny, że nie ma ochoty żywić się ich krwią.

Wampiry chcąc wywinąć się „śmierci”, oprócz zdobywania pożywienia powinny unikać tego, co im szkodzi. A szkodzi im wiele. Promienie słoneczne, czosnek, srebro, symbole religijne, drewniane kołki wbijane prosto w serce – to tylko niektóre z zagrożeń czyhających na wampira. Przemieniony w wampira Eben spala się w pierwszych promieniach słońca po trwającej trzydzieści dni ciemności, tak że zostaje z niego jedynie odrobina popiołu. Dla Andrew Bennetta oprócz światła zabójczy okazuje się kontakt z krucyfiksem i srebrem. Wstręt do światła słonecznego powoduje, że wiele wampirów działa jedynie pod osłoną nocy, za dnia sypiając jak np. w „Jestem legendą”. Korzystając z ich wypoczynku, Neville dokonuje pogromu wampirów. W tym celu wykorzystuje drewniane kołki, a swój dom chroni lustrami i główkami czosnku nawleczonymi na drut. W przypadku jednej z wampirzyc pomocny okazuje się także krucyfiks, którego ta wyraźnie się go boi.

Jednak w świecie komiksu znajdą się i tacy, którym niestraszne „klasyczne” narzędzia pogromu wampirów i przynajmniej częściowo nie są w stanie im zaszkodzić. Valerie i Matheson nie boją się światła. Posiadają także odbicie lustrzane, którego autorzy często pozbawiają wampiry. Drago i Camilla nie obawiają się czosnku ani słońca. Podobnie dużą odpornością (czosnek, światło, symbole religijne) odznacza się Vampirella.

O ogromnej odporności niektórych wampirów świadczy również to, że ich rany i inne uszkodzenia ciała niezwykle szybko regenerują się. U Mathesona w chwilę po postrzale nie było widać nawet śladu po kuli. Cassidy, mimo że odczuwa ból, bardzo szybko dochodzi do formy. Bennett potrafi odtworzyć się po śmierci, więc w pewnym sensie jest nieśmiertelny.

Mówiąc o szkodliwych „czynnikach” nie należy zapominać o wszelkiej maści pogromcach wampirów, dysponujących częstokroć pokaźnym arsenałem narzędzi do walki z krwiopijcami. Obok Neville’a są wśród nich Anita Blake („Anita Blake: Vampire Hunter”), Blade („Blade”) czy Buffy, pierwotnie bohaterka słynnego serialu telewizyjnego. Wśród slayerów jest także Vampirella, pogromczyni wampirów i innych demonów oraz Dixie Fattoni, jej szesnastoletnia towarzyszka w pogromie. Wspomniany Blade jest mistrzem sztuk walki, włada wieloma rodzajami broni, jest odporny na ukąszenia, posiada dużą wiedzę na temat wampiryzmu. To wszystko znacznie ułatwia mu „pracę”.

Wampiry słyną także z niezwykłych, często niedostępnych śmiertelnikom umiejętności. Wiele wampirów odznacza się niebywałą sprawnością fizyczną i siłą. Vincente z „30 dni nocy” potrafi wspiąć się po ścianie, skąd z łatwością wskakuje na przelatujący samolot. Rayne, bohaterka „BloodRayne”, komiksowej adaptacji popularnej gry komputerowej, jest silniejsza niż zwykły człowiek, potrafi szybciej biegać i skakać na wysokość dwóch pięter. Ma doskonały wzrok i wyostrzone pozostałe zmysły.

Zdolności wampirów mogą też być nadnaturalne. Devian z „Last Blood” potrafi latać. Luke z „American Gothic Daily” jest początkowo określany jako shapeshifter (co w wolnym tłumaczeniu oznacza „zmieniający postać”). Potrafi przemienić się w szczura, nietoperza, psa. W nietoperza zmienia się również Vampirella. Natomiast Andrew Bennett może stać się wilkiem lub mgłą. Wampir potrafi także w ograniczonym stopniu wykorzystywać telepatię. Natomiast Bloody Mary dzięki telepatii i telekinezie manipuluje swoimi ofiarami.

Jest nas wielu

Parę słów o komiksowym rodowodzie wampirów. Jak się okazuje, krew bywa nie tylko pożywieniem, ale odgrywa dużą rolę w „rozmnażaniu”. Wielu krwiopijców zawdzięcza swoje ponowne narodziny tej substancji. Może się to stać po prostu poprzez wypicie krwi wampira jak w przypadku Romulusa Diovanniego w „Duszy Wenecji” lub jej wstrzyknięcie, jak to uczynił Eben. Można zostać ugryzionym przez wampira, co przytrafiło się Aleksowi Elderowi z komiksu „Crimson”. Vlad Schreck wszczepił sobie zmutowany gen nietoperza–wampira. W „Jestem legendą” za plagę wampiryzmu odpowiedzialna jest bakteria o nazwie „vampiris”, którą po żmudnych badaniach odkrył Neville. Tak więc, więzy krwi istnieją także pomiędzy wampirami.

Pozostając w temacie, wspomnę o pewnego rodzaju życiu społecznym. Wampiry bardzo często działają wspólnie, tak jak np. Vincente z „30 dni nocy”, któremu podlegają pozostałe wampiry, wykonując jego rozkazy. W „Jestem legendą” wampiry, które co noc koczują pod domem Neville’a, formalnie nie tworzą grupy. Ale wspólny cel sprawia, że przybywają tam grupą. Jednak na końcu Neville dowiaduje się o istnieniu innego społeczeństwa, stworzonego przez ludzi w obliczu zarazy zamieniającej w wampiry. Jego wysłanniczka, Ruth, mimo iż jest sam na sam z Neville’em, działa w rzeczywistości na usługach zbiorowości. Rayne co prawda spotyka na swojej drodze sprzymierzeńców, ale misje (np. wyeliminowania potomków jej ojca, wampira Kagana) wypełnia sama.

Na zakończenie wspomnę o czasie historycznym i otoczeniu, w jakim przebywają wampiry. Wiele komiksów rozgrywa się w czasach współczesnych autorowi. W normalnych miastach, różniących się jedynie ich tymczasowymi rezydentami (tj. obecnością wampirów) i wydarzeniami (ataki). Przykładem tego niech będzie „30 dni nocy”, którego akcja ma miejsce w pogrążonym w ciemnościach Barrow na Alasce. Wspominany wielokrotnie Neville stacza walkę z wampirami w zwyczajnym, lecz opustoszałym mieście. Gdy wampiry porywają Roberta, akcja przenosi się do ich miejsca pobytu.

Bardzo często autorzy bawią się konwencją i zabierają nas w podróż w czasie lub do fantastycznych miejsc. Akcja komiksu „Książę nocy” toczy się na przestrzeni stuleci, poczynając od średniowiecza, kończąc na XX wieku. Jedna z misji Rayne ma miejsce przed wybuchem II wojny światowej, a celem wampirzycy jest walka z nazistami. Z kolei w będącej częścią cyklu „Nathan Never” historii „Vampyrus”, akcja przenosi się na stację orbitalną oraz do futurystycznego miasta, gdzie podróże kosmiczne są na porządku dziennym. Natomiast Vampirella to przybyszka z wyimaginowanej planety Draculon.

Wampir, czyli kto?

Zatem jaki jest komiksowy wampir? Często szczerzy kły. Czaruje niebywałym urokiem osobistym, nie wyróżnia się szczególnie lub budzi przerażenie potwornym wyglądem. Głód zaspokaja krwią lub preferuje inne substancje. Bywa wrażliwy na klasyczne „antywampirze” czynniki, lecz równie dobrze może pozostać nieczuły na nie. Jest zwinny, szybki i silny. Zdarza mu się przemienić w nietoperza czy inne stworzenie. Otacza się swoimi pobratymcami bądź zdany jest na samotną walkę z przeciwnościami losu.

Mimo iż wiele wampirów posiada pewne wspólne cechy (np. kły, żywienie się krwią, sprawność fizyczną) z pewnością nie istnieje jedyny wzorzec wampira w komiksie, który można brać za pewnik i obowiązujący szablon. Pomijając ramy narzucane przez definicję, autorzy komiksów zdają się czuć pełną swobodę w kreowaniu postaci i przelewaniu na papier swoich wizji. Pozwalają sobie na rozmaite modyfikacje pod względem wizerunku, umiejętności, właściwości, a nawet czasu historycznego, w jakim umiejscawiają swoich krwiopijców.

Podsumowując, sparafrazuję Jean–Paula Rouxa: każdy widzi wampira takiego, jakiego sobie życzy, a przypisywane cechy rzadko bywają stałe. Myślę, że te słowa trafiają w sedno pojęcia portretu komiksowego wampira.

Izabela Wojnowska

Teksty źródłowe:
Buffy Zone: Dark Horse Comics. URL: http://www.darkhorse.com/Zones/Buffy. dostęp: 20.06.2011.
Carter Greg. 2008. “Love is in the blood”. Rys. Elliot Dombo. URL: http://www.loveisintheblood.com.
Crosby Bobby. 2006. „Last Blood”. Rys. Owen Gieni. URL: http://lastblood.keenspot.com
Gunter Miles, Michael Avon Oeming, Mike Mignola. 2004. B.B.P.O. „Dusza Wenecji i inne opowieści”. Rys. Michael Avon Oeming, kolory Dave Stewart. Warszawa Egmont Polska.
Janicot Aggie. 2006. „American Gothic Daily”. URL: http://americangothicdaily.com.
Kagesaki Yuna. 2009. „Karin”. Tłum. Aleksandra Watanuki. Waneko.
Medda Michele. 2001. „Vampyrus”. Rys. Nicola Mari. Tłum. Ksenia Chamerska. Warszawa, Egmont Polska.
Nelson Sarah. 2007. „Vampire Phantasm”. URL: http://www.vermillionworks.com/vp.
Niles Steve. 2003. „30 dni nocy”. Rys. Ben Templesmith. Lit. Robbie Robbins. Tłum. Orkanaugorze. Wrocław, Mandragora.
Niles Steve. 2007. „Jestem legendą”. Rys. Elman Brown. Kolekcja „Obrazy grozy”. Warszawa. Egmont Polska.

Książki cytowane:
Janion Maria. 2001. „Wampir: biografia symboliczna” Gdańsk: Słowo/obraz terytoria.
Petoia Erberto. 2003. „Wampiry i wilkołaki” Tłum. Aneta Pers. Kraków: Universitas.
Roux Jean – Paul. 1994. „Krew. Mity, symbole, rzeczywistość.” Tłum. Marzena Perek. Kraków: Znak.

Strony internetowe cytowane:
Brother Bill. „The Haunted Closet: Bram Stoker’s Dracula” (Fernando Fernandez, 1984)” 28.04.2009.
URL:http://the-haunted-closet.blogspot.com/2009/04/bram-stokers-dracula-fernando-fernandez.html
Chojnacki Rafał. Carpe Noctem. Jean Dufaux, Enrico Marini – „Drapieżcy” tom 1 URL: http://www.carpenoctem.pl/pages/drapiezcy1_r.htm. dostęp. 23.06.2011.
Comic Vine. „Bloody Mary”. URL: http://www.comicvine.com/bloody-mary/29-9927. dostęp: 04.07.2011.
Comic Vine. „Scream Queen”. http://www.comicvine.com/scream-queen/29-71775. dostęp: 01.07.2011.
„Crimson”. URL: http://evildeadpony.tripod.com/crimson.html. dostęp: 27.06.2011.
TheBigBadWolf. 2009. Comic Monsters.com. The dark side of comic book news. „BloodRayne”. URL: http://www.comicmonsters.com/monsters-article-481-BloodRayne.html
Valiant Entertainment. „Alexandré Darque”. URL: http://wiki.valiantentertainment.com/index.php/Alexandr%C3%A9_Darque. Dostęp: 01.07.2011.
Whale Robin. Vampilore – Home of Vampirella, Daughter of Drakulon. „Vampirella: the warren years.”URL: http://www.vampilore.co.uk/history01.html. dostęp: 28.06.2011.