PODNIEBNY ORZEŁ

Pomysł na zainscenizowanie przygód dwóch samurajów w realiach Dzikiego Zachodu nie jest może oryginalny, ale nie trudno sobie wyobrazić, że wielu czytelników elektryzuje sama idea melanżu tak odmiennych kultur, bardzo chętnie reprezentowanych w literaturze czy kinie. Dlatego uważam, że potencjał „Podniebnego Orła” był naprawdę duży. Jednak Jirō Taniguchi postawił bardziej na dydaktyczną przypowieść z wyraźnym przesłaniem niż zapierającą dech w piersiach opowieść o przyjaźni i poświęceniu. Moim zdaniem zabieg ten znacznie osłabił omawianą pozycję.

Hikosaburō i Manzō poznajemy w chwili, gdy ratują z opresji indiańską dziewczynę. Zbiegła z faktorii właśnie urodziła dziecko na łonie natury, tymczasem jej tropem podąża banda najemnych opryszków. Tułający się po obszarach Ameryki Północnej społeczni wyrzutkowie rozpoczynają tym samym pisanie nowego rozdziału w księdze wspólnie dzielonych doli i niedoli. Komiks przedstawia ich aklimatyzację do rytmu życia plemienia Dakotów. I tak, jak Indianie są dla nich przewodnikami po nieznanym świecie, tak oni są w stanie nauczyć czegoś Czerwonoskórych – chociażby jujitsu, japońskiej sztuki walki. Generalnie rzecz ujmując, „Podniebny Orzeł” zawiera dziesięć epizodów z życia głównych bohaterów, rozgrywających się na przestrzeni kilku lat.

Obraz wyłaniający się z przemyśleń towarzyszących lekturze zarysowuje podobieństwa pomiędzy respektowanymi przez samurajów zasadami bushidô a kodeksem honorowym Indian. To dzięki wspólnie wyznawanym wartościom dwaj obcy są w stanie odnaleźć się w odmiennej kulturowo grupie. Choć jak to metaforycznie ujmuje Manzō: „księżyc wszędzie wygląda tak samo”, a zatem człowiek, rzucony przez los w dowolne miejsce na świecie, powinien być w stanie przystosować się do każdych warunków. Sugerowane w komiksie wnioski o przyciąganiu się podobieństw cementuje postawa białych ludzi, którzy albo są wrogo nastawieni do rdzennych mieszkańców Ameryki, albo też – koniec końców – w perfidny sposób oszukują ich. Jest to przecież schemat doskonale znany z historii i licznych westernów.

O tym, jak nieuczciwy jest biały człowiek, ma świadczyć między innymi przedstawienie bitwy nad Little Bighorn, która okazała się być pyrrusowym zwycięstwem Indian w konsekwencji skazanych na zamknięcie w rezerwatach. Jak najbardziej zrozumiałe, że Taniguchi odniósł się do historii. Szkoda tylko, że zbyt wiele detali zawarł w trzecio-osobowej narracji, streszczając ważniejsze fakty dotyczące tego ważnego wydarzenia z kart dziejów Stanów Zjednoczonych. Właśnie z tego powodu „Podniebny Orzeł” chwilami jest tylko i wyłącznie pouczającą kroniką historyczną, zilustrowaną lekcją, w którą umiejętnie wplecione zostały postacie głównych bohaterów – bohaterów z innej rzeczywistości.

W komiksie najbardziej podoba mi się sposób, w jaki Jirō Taniguchi zilustrował Dziki Zachód. Zrobił to oczywiście doskonale rozpoznawalną manierą, charakterystyczną dla niego kreską. Jak nie trudno się domyślić, swoje miejsce w opowieści ma przyroda. Jest to motyw niezwykle bliski japońskiemu artyście, czemu największy wyraz dał chyba w „Wędrowcu z tundry”. Zamiłowanie do natury jest jednak wyczuwalne w każdym kolejnym tytule wychodzącym spod jego ręki. Pędzący na koniach Indianie, polowanie na bizony, cwałująca kawaleria to obrazy zapadające w pamięć. Towarzysząca im treść – niekoniecznie.

Pomimo że bardzo chciałbym polecić „Podniebnego Orła”, jego lektura nie była dla mnie przygodą, jaką spodziewałem się przeżyć. Nie znaczy to jednak, drogi Czytelniku, że Tobie nie będzie dane zaczerpnąć ożywczego powietrza północnoamerykańskich prerii. Komiksy Jiro Taniguchiego emanują magnetyzmem, który potrafi oczarować i nawet wtedy, gdy nie przyciąga on tak silnie, wciąż nie pozostawia zupełnie obojętnym na przedstawiane treści.

Jakub Syty

„Podniebny Orzeł”
Tytuł oryginału: „Ten no Taka”
Scenariusz: Jirō Taniguchi
Rysunki: Jirō Taniguchi
Tłumaczenie: Radosław Bolałek
Wydawca: Hanami
Data wydania: 8.10.2010
Wydawca oryginału: Futabasha Publishers
Data wydania oryginału: 09.2002
Objętość: 288 stron
Format: 150 × 210 mm
Oprawa: miękka ze skrzydełkami
Papier: kredowy
Druk: czarno-biały
Dystrybucja: księgarnie
Cena: 35,00 zł