Pojawienie się na rynku dodruku dawno już wyprzedanego i osiągającego zawrotne ceny na aukcjach pierwszego tomu przygód Bruce’a J. Hawkera oraz zapowiadana na Komiksową Warszawę premiera tomu drugiego stwarzają doskonałą okazję do rzucenia się w wir morskich przygód. Przygotowane przez Ongrysa wydanie zbiorcze to dla wszystkich miłośników komiksu doprawdy smakowity kąsek zawierający trzy klasyczne opowieści i całą masę świetnych dodatków.
Określenie „dodatki” – jeśli się nad nim zastanowić – jednak niezbyt dobrze pasuje do materiałów umieszczonych w tym tomie. To słowo sugeruje bowiem, że mamy do czynienia z jakimś niewielkim materiałem tekstowo-graficznym dołączonym do albumów stanowiących główną część wydania zbiorczego. W przypadku „Bruce’a J. Hawkera” ten materiał nie jest niewielki i nie jest dołączony, lecz stanowi integralny element całości. Co więcej, cały tom właśnie od tego materiału się rozpoczyna. Niemal pięćdziesięciostronicowe „Dossier” przygotowane przez Jacques’a Pessisa można wręcz potraktować jako pierwszy z albumów zawartych w wydaniu zbiorczym. Mamy tu m.in. dwa artykuły ukazujące proces narodzin postaci Bruce’a Hawkera („Bruce J. Hawker: Na cześć marynarza”) oraz zarys artystycznej historii autora tego komiksu („William Vance: Krople na skórze”). Poza tym, Pessis wplata w tekst mnóstwo dodatkowych informacji, m.in. o książkach, które inspirowały Vance’a, o pierwszych publikacjach przygód Hawkera w magazynach „Femmes d’Aujourd’hui” oraz „Tintin”, a także o muzie autora – jego żonie i współpracowniczce Petrze. Są tu również informacje o kontekście historycznym przygód młodego porucznika (np. o działalności tzw. press gangów, które siłą wcielały rekrutów do służby na okrętach).
W „Dossier” nie mogło oczywiście zabraknąć materiałów graficznych. Mamy tu zatem kilka wspaniałych marynistycznych akwarel oraz szkiców Vance’a, okładki (a nawet szkice okładek) wydań albumowych oraz okładki magazynów, w których pierwotnie ukazywały się przygody Hawkera. Jest tu także coś ciekawego dla wszystkich zainteresowanych śledzeniem procesu twórczego. Możemy mianowicie zapoznać się z pięcioma planszami pierwszej wersji opowieści „Kurs na Gibraltar”, które zostały usunięte przez dążącego do perfekcji autora. Na potrzeby drugiego wydania tej opowieści w magazynie „Tintin” Vance przygotował bowiem nowy początek i zastąpił te plansze innymi. Co ciekawe, pojawiający się w nich wątek tzw. press gangów został później wykorzystany w trzecim tomie przygód Hawkera. Jakby tego było mało, w „Dossier” znalazła się także krótka trzynastoplanszowa historia „Pod pokładem H.M.S. Thunder: Piekielny Rój”, która pierwotnie została opublikowana jako prequel do opowieści „Kurs na Gibraltar”, ale później również została włączona w zmodyfikowanej formie do wspomnianego już trzeciego tomu serii. Lektura i analiza tych dwóch zestawów plansz pozwala wejrzeć w proces pracy nad komiksem. Porównując to, w jaki sposób autor wykorzystywał swoje wcześniejsze pomysły do nowych historii i jak modyfikował poprzednio opublikowane historie, można zdać sobie sprawę z tego, że proces twórczy nigdy się nie kończy. Autor, który żyje przygodami stworzonego przez siebie bohatera, nieustannie szuka bowiem nowych, lepszych rozwiązań narracyjnych i graficznych.
Po zapoznaniu się z tymi pasjonującymi materiałami można przystąpić do lektury trzech opowieści zawartych w pierwszym tomie wydania zbiorczego. Rzecz dzieje się na początku dziewiętnastego wieku, kiedy brytyjska Królewska Marynarka Wojenna toczyła ciężkie boje z flotami hiszpańską i francuską. Krwawe, a jednocześnie wspaniałe potyczki pomiędzy majestatycznymi żaglowcami były wówczas na porządku dziennym. Perypetie głównego bohatera rozpoczynają się od feralnej misji opisanej w albumie „Kurs na Gibraltar”. Młody, dwudziestoletni Bruce J. Hawker – porucznik brytyjskiej Królewskiej Marynarki Wojennej – obejmuje dowództwo nad okrętem H.M.S. „Lark”. Jego misja polega na eskortowaniu dwóch statków handlowych, które mają dostarczyć broń i amunicję do angielskiej bazy na Gibraltarze. Jak się jednak okazuje, jest to zadanie dużo bardziej skomplikowane i tajemnicze, niż można byłoby przypuszczać. Młody dowódca już na okręcie dowiaduje się, że eskortowany przez niego konwój będzie musiał przepłynąć przez rejon wzmożonej aktywności floty hiszpańskiej. Co więcej, jeden z eskortowanych statków przewozi jakieś części tajnej broni i pod żadnym pozorem nie może trafić w ręce wroga. Obrazu całości dopełniają dwa dodatkowe fakty: dowodzony przez Hawkera okręt został wyposażony w stare i zawodne działa, a admiralicja przesłała mu groźbę, zgodnie z którą w razie niepowodzenia misji zostanie on pozbawiony swojego stanowiska. Powiedzieć, że wszystko zaczyna wyglądać podejrzanie, to nic nie powiedzieć.
Kolejne dwa albumy, „Potępieńcy” i „Press gang”, opisują konsekwencje tej misji i dalsze losy Bruce’a Hawkera. Trzeba przyznać, że nasz bohater znalazł się w bardzo kłopotliwym położeniu i musi włożyć wiele wysiłku w to, by przeżyć, odzyskać honor i dobre imię. Dzięki temu, że autor umieścił swego bohatera w skrajnie niekorzystnych okolicznościach, stworzył sytuację idealną dla czytelnika, który dostaje solidną porcję świetnej, awanturniczej opowieści przygodowej rozgrywającej się w morskich krajobrazach. W trzech albumach zebranych w pierwszym tomie ważną rolę odgrywa motyw walki o życie i honor, który odnajduje swój finał w zakończeniu albumu „Press gang”. Nadal w sferze tajemnic pozostaje jednak wątek zagadkowej tajnej broni, której części miały trafić na Gibraltar. Wszystko wskazuje na to, że rozwiązanie tej zagadki znajdziemy w drugim tomie.
Lektura tych opowieści to czysta przyjemność. Mamy tu do czynienia z dynamicznymi klasycznymi historiami, które czyta się jednym tchem. Vance nie bawi się w żadne zawiłości i nie komplikuje niepotrzebnie swojej historii. Dzięki tej prostocie czytelnik łatwo angażuje się w tę opowieść i utożsamia z szukającym sprawiedliwości bohaterem. Przy okazji snucia fascynującej morskiej historii autor dostarcza także niezwykle bogatej wiedzy o realiach okrętowego życia na przełomie osiemnastego i dziewiętnastego wieku – i trzeba powiedzieć, że są to realia dalekie od wyidealizowanego obrazu życia wilków morskich. Działalność tzw. press gangów, które siłą wcielały bogu ducha winnych ludzi do służby na okrętach, czy też koszmar pracy załóg obsługujących działa pod pokładami wspaniałych okrętów sprawiają, że określenie „mięso armatnie” nabiera bardzo dosłownych znaczeń.
Warstwa graficzna to prawdziwe arcydzieło. Kadry przedstawiające walki okrętów, zmagania załóg ze sztormami i huraganami czy wreszcie majestatyczne żaglowce prujące fale w oślepiającym słońcu można byłoby oprawić, powiesić na ścianie i wpatrywać się w nie godzinami. Szczegółowe rysunki okrętów, wierne odwzorowanie umundurowania oraz realistyczne przedstawienie życia w nadbrzeżnych miastach sprawiają, że komiks poza czysto przygodową atrakcyjnością zyskuje także istotny walor edukacyjny. Fascynacja Vance’a morskim życiem objawiająca się w tych wspaniałych, pełnych detali rysunkach udziela się także czytelnikowi. Podczas lektury nie można mieć wątpliwości, że autor tych opowieści jest w swoim żywiole. Morskim żywiole.
Dziękujemy Wydawnictwu Ongrys za udostępnienie komiksu do recenzji.
Paweł Ciołkiewicz
Tytuł: „Bruce J. Hawker. Wydanie zbiorcze. Tom 1”
Tytuł oryginału: „Bruce J. Hawker. Intégrale 1”
Scenariusz: William Vance
Rysunki: William Vance
Kolor: Petra
Tłumaczenie: Jakub Syty
Wydawca: Wydawnictwo Ongrys
Data polskiego wydania: 2014
Wydawca oryginału: Editions du Lombard
Data wydania oryginału: 2012
Objętość: 192 strony
Format: 220 x 295 mm
Oprawa: twarda
Papier: kredowy
Druk: kolorowy
Dystrybucja: księgarnie/internet
Cena okładkowa: brak
